سواد رسانه ای چیست؟

سید خلیل حسینی خلیلی / تاریخچه پیدایش سواد رسانه ای به سال 1965 باز می گردد. مارشال مك‌لوهان اولين بار واژه “درك رسانه: گسترش ابعاد وجودي انسان”را در كتاب خود بكار برد و نوشت: «زماني كه دهكدۀ جهاني تحقق يابد، لازم است انسان‌ها به سواد جديدي بنام سواد رسانه‌اي دست يابند»
بيش از دو دهه است كه صاحب نظران ارتباطات، به ديدگاهي روي آورده اند كه به نظر مي رسد با گسترش آن، مي توان از تاثيرات منفي رسانه ها پيشگيري كرد. اين ديدگاه، به طور كلي راه هرگونه ارتباط رسانه اي را برخورداري از سواد رسانه اي، يا آموزش رسانه اي، مي داند.
به طور فعال از دهه 1960 به بعد، سازمان بين المللي يونسكو، به پشتيباني از آموزش رسانه اي همت گماشت و در تلاش اجرایی كردن برنامه هاي جهاني در اين زمينه بود. صاحب نظران يونسكو معتقدند که آموزش رسانه اي به مانند راهكاري مناسب توان جبران نا برابري اطلاعاتي بين كشورهاي شمال و جنوب را دارد. و این به این خاطر هست که از يكسو، كشورهاي شمال به توليد، كنترل و توزيع اطلاعات مي پردازند و از سوي ديگر كشورهاي جنوب صرفا دريافت كننده منفعل هستند.
يونسكو معتقد هست که ، تنها راهی که می تواند در بین مخاطبان و استفاده کنندگان از رسانه ها را در کشورهای جنوب افزایش دهد و آنان را از وضعيت انفعال صرف خارج كند پيشرفت مهارت هاي فردي به منظور تفسير و تحليل پيام هاي رسانه اي است.
فصل اول:
از اواسط دهه 1970 ميلادي بود که، موضوع سواد رسانه اي در برخي از كشورها مانند آمريكاي لاتين و كشورهاي اروپايي مانند ايتاليا و اسپانيا، مورد توجه قرار گرفت که باید از اصلي ترين هدف آموزش رسانه اي در اين كشورها را برطرف كردن نابرابري هاي اطلاعاتي بين كشورهاي پيشرفته و عقب افتاده دانست.
از حدود سه دهه قبل، سواد رسانه اي به طور مشخص از سوي برخي کشورهاي جهان بررسي شد. کشورهايی مانند کانادا و ژاپن از نمونه های بارز اين مساله هستند که در اين خصوص گامي اساسي برداشته اند. در اين کشورها سواد رسانه اي از اهميت ویژه ای برخوردار است که حتی آن را به عنوان ماده درسي در ميان دروس دوره هاي تحصيلي راهنمايي تا مقطع ديپلم به رسميت شناخته اند و حتي آن را براي سنين بزرگسال و مقاطع تحصيلي بالاتر نيز طراحي کرده اند. این کشورها تنها برای این هدف طراحی کردند که به افراد بياموزند رسانه چيست و تفاوت آن با دنياي اطراف آن چگونه است.
در كانادا آموزش سواد رسانه اي از سال 1978 و با تشكيل «انجمن سواد رسانه اي» آغاز شد. اعضاي اين انجمن را آموزگاران، محققان دانشگاه ها و سازندگان محصولات رسانه اي همگاني تشکیل می دادند که از مهمترين دستاورد آنان وارد كردن بحث سواد رسانه اي به نظام آموزش عمومي مدارس استان«‌انتاريو»كانادا و انتشار «كتاب سواد رسانه اي» در اين كشور بود. پس از سال 1978، با وضعیت خاص اجتماعی کشور کانادا مباحث سواد رسانه اي به صورت موضوع درسی، در برنامه هاي درس انگليسي در مدارس انتاريو گنجانده شد و در ساعات درسي در كلاس تدريس مي شد.
ادامه دارد